KIMETZ: bakartze iraultzaile baten historia kritikoa

A continuación exponemos el trabajo “KIMETZ: historia crítica de un retiro revolucionario” (“KIMETZ: bakartze iraultzaile baten historia kritikoa”), que los camaradas de este destacamento publicaron el 31 de diciembre de 2018 y que presentaron en sociedad en un acto durante el pasado mes de marzo —una cita a la que generosamente fue invitado este Comité y en la que por supuesto, participamos gustosamente—.

Los motivos que nos mueven a incluir este artículo en las páginas de este número de Línea Proletaria se encuentran registrados en el mismo título del escrito. Y es que este documento da cuenta de cómo los camaradas de Kimetz, repasando críticamente su historia más reciente como destacamento, se plantean la necesidad de romper dialécticamente con tal recorrido para adentrarse, a la luz de las problemáticas de profundo calado histórico-universal que actualmente afectan al conjunto del Movimiento Comunista Internacional, en el terreno de la lucha por la reconstitución del comunismo.

Sin compartir necesariamente todos y cada uno de los razonamientos que los camaradas de Kimetz esgrimen en su trabajo, publicamos el mismo en la medida que representa una contribución a la lucha de dos líneas para el deslindamiento de campos entre revolucionarios y oportunistas. A petición explícita de estos camaradas, publicamos el documento en euskara*.



"[…] iragana aztertzen dugunean orainaz arduratzen gara beti, haren handitasuna apartekoa izan arren."

G. W. F. Hegel, Filosofiaren historia unibertsalari buruzko lezioak.[1]

"Birsorkuntza Ildoak ez du baizik eta komunismoaren unibertsaltasunaren berreskurapena irudikatzen."

BAK, Komunismoaren unibertsaltasunari buruzko apunteak.[2]

"Gure alderditik irtendako ekonomizista berriek behetik hasitako mugimenduaren eraikuntza politikoa onartzen dute soilik; masen berehalako borroken errealitatetik. Zer egin?-ean zerbait meridianoki argi gelditzen bada, Leninen liburuan adierazitakotik zerbait logikoki ondorioztatu badaiteke, hain zuzen ere, bere ikuspuntua guztiz kontrakoa dela da."

PCREe, Beste behin, kamarila eskuindarrari buruz.[3]


Esku artean duzun dokumentu honen helburua da Kimetzen azken urteotako isiltasunarekin haustea. Kimetzen izenak iragan hobe baten oihartzun fantasmagorikoa bazirudien ere, gure erakundeak ez du asmorik azaldu Estatu espainarreko Mugimendu Komunista (EeMK) ondoezaren hondakinen artean hiltzeko. Egiaz, inolako jardunik gabeko izakiaren isiltasun agonikoa eman lezakeena, bere buruari ezarritako helburuak behar bezala betetzeko ezintasunaz jabetzean agertoki politikotik urruntzen den horren hautua baino ez da. Gure baitan gauzatutako biltze hau ibiltari baten geldialdiarekin konpara dezakegu, zer eta ziurrenik bere buruari planteatu diezaiokeen galdera erradikalena egiteko: nora naramate nire urratsek? Galdera horren erantzuna izan da denbora honetan guztian zehar gure arreta bereganatu duena, baita —1999-an sortu ginenetik justu 19 urte betetzen diren egun honetantxe— testu hau argitaratzearen arrazoia ere. Dudarik gabe, bizitzea egokitu zaigun garai historikoan, ibili beharreko bidea pentsatzera gelditzeak mila pausu faltsu emateak baino askoz ere aurrerapen erreal handiagoa suposatzen du. Horregatik, segidan aurkeztutakoa aurrerapen baten sintesia da, Munduko Iraultza Proletarioaren hurrengo oldarraldia martxan jartzeko beharrezkoak diren zereginei behingoz aurre egiteko ahalmen-egoeran kokatzen gaituen ibilbidearen emaitza. Dena den, ahalmen hori ahalbide-baldintza besterik ez da, eta ez saihestezina den etorkizuna ziurtatzen digun zerbait: bai garaipena, bai porrota komuniston esku dago.

Eboluzio oro bezalaxe, gurea ez da aparteko mirari baten ondorioz suertatu; aitzitik, aurrerakada, geldialdi, jauzi eta haustura artean sortu da. Abangoardiaren aurrean prozesu honen muina aurkeztu nahi dugu, espero izanez guretzako esperientzia aberasgarria izan den hau kontzientzia kritikorekin irakurriko gaituzten komunista horiengan gogoeta bultzatzeko sustagarria izago dela. Izan ere, abangoardia proletarioaren tradizio agurgarria jarraituz, ez dugu uste bi ildoen borroka eta oro har jardun teorikoa eszena publikotik ezkutatu daitekeen zerbait denik. Hala, bada, funtsezkoa da sekretismo intentzio orotatik aldentzea eta jardun horren emaitzak abangoardiaren aurrean azaltzea, azken horri debate teorikoan parte hartzeko aukera ukatzea bidegabekeria barkaezina bailitzateke. Jardun teorikoaren fruitua ezkutatzeak, azken finean, bere funtzio politikoaz bereiztea eragingo luke, jardun hori teorizismo huts gisa berrezarriz. Horregatik, testuan zehar adierazitakoa hausnarketa teoriko soila baino zerbait gehiago da: bere edukiaren izaera hertsiki ideologikoa izan arren, duen zentzua bere kokaleku den estrategia politikoak zehazten du, komunismoaren birsorkuntzak hain zuzen ere. Birsorkuntza Ildoak (BI) bere aurrera egite prozesuan konkistatutako posizioa sendotzeko eta bere etorkizuneko aurrerabiderako baldintzak sortzeko asmoarekin, beharrezkoa izan da marxismo-leninismoaren esparruan eboluzio oro gobernatzen duen mugarritze faktorearen garrantzia nabarmentzea, kasu honetan ikuskera ideologiko zentrsitetan sostengatzen zen gure aurretiko praktikaren autokritikan gauzatu dena. Autokritika hau berehala bere baitara itzuli da, izandako bilakaeraren ondorioz errebisionismoarekiko sortutako distantzia seinalatzeko. Distantzia hori da hemen birskorkuntzaren bandera gogor eta tinko jasoz nabarmendu nahi den independentzia ideologikoaren oinarria. Eduki (auto)kritikoari ezinbestean aurkako alderdi positiboak segitzen dio, gure kasuan, gaur egungo posizio iraultzailearen funts nagusien azalpena baino ez dena. Gehiegi ez luzatzeko asmotan, posizio hau ahalik eta era sintetikoenean azaltzen saiatu gara, betiere testuaren sinesgarritasuna arriskuan jarri lezakeen edozein elementu ahaztea ekidinez. Bandera oro bezala, hau ere defendatua izateko altxatzen da eta aplikatua izateko defendatzen da. Horrela, gure erakundearen deribaz arituko gara, formalismoetan zein gertakizunetan gelditu gabe, une oro azpian datzan oinarri ideologikoari eutsiz. Oinarri ideologiko hori baita, azken batean, abangoardiako politikaren funtsezko auzia, baita gure erakundearen ahalmen apaletik dokumentu hau aurkeztera bultzatzen gaituena ere.

Gure ibilbidearen hastapenetaz

Gure mugapenen erroan zeuden arrazoi ideologikoen hausnarketa egiteko, jarraitutako bidea hartzea eragin zuen gertaerara jo behar dugu. 2011. urtean Enbor aldizkariaren lehenengo alea argitaratu zen, non antolakundeak garatutako jarduna determinatzen zuen markoaren oinarrian zegoen paradigma era minimoan erakusten zen[4]. Kimetz, diskurtso marxista-leninista arrunt baten bidez, Euskal Nazio Askapenerako Mugimenduaren eskakizun historikoen katalizatzaile gisa agertu zen, alde batetik, ezker abertzalea, iparra galtzearen ondorioz, bere ildo ortodoxoenaren itxaropenak asetzeko ezgai bihurtu zenean eta, beste aldetik, mugimendu espontaneoaren nolabaiteko gorakada suertatu zenean. Horrela, Kimetzen jarduna errebisionismoaren ohiko eskematismoaren bazter estuetan hesituta geratu zen. Noski, tesi hauek egiaz ez ziren orijinalak, hala ere, Euskal Herriko klase borrokaren partikulartasun historikoak, Estatuaren krisi politiko gorakorrarekin eta Ezker Abertzalearen beraren krisiarekin batera, abangoardia teorikoko sektore zabal samarren artean harrera berezia izatea posible egin zuen eta, horren ondorioz, gure destakamenduak sektore horietan nolabaiteko erreferentzialtasuna lortu zuen. Garai hartan, Alderdia espontaneotasuna zuzentzeko helburuarekin borrokatzen zen abangoardiako antolakunde gisa ulertzen genuen. Horregatik, bere sorkuntzak kapital politiko eta organizatiboaren metaketa besterik ez zuen behar, masa mugimenduan eragina handitzeko xede bakarrarekin. Horri dagokionez, jakin badakigunez Leninen lorpenetako bat abangoardiaren paper sustantiboa finkatzea izan zen. Izan ere, pasa den mendearen hasieratik abangoardia proletalgoaren mugimendu ekonomikotik bereizteko baldintza behar bezain helduetan dago eta, banaketa horren bitartez, baita iraultzak halako abangoardiari mahaigaineratzen dizkion arazo espezifikoei aurre egiteko egoeran ere. Tradizio komunistak Leninen obraren alde hau indargabetu arte sinplifikatu du. Nahiz eta koiuntura politikoak eraginda boltxebikeek beraiek, garaiko masisten aurka, abangoardiaren papera azpimarratu zuten, Leninen lanak abangoardian Alderdi Komunista gisa teorizatu zuen horren alde bakar bat ikusteko beste arrasto eskaintzen du. Bere ikuskeran Alderdiak abangoardiaren aurkakoa ere —masak— barnebiltzen baitu, bi elementu horien arteko fusioa osotasun bakarrean gauzatzen duten bitartekari guztiekin batera. Horrela, abangoardiaren eginkizun bakartu eta sustantibo hau masa mugimenduarekin burutu beharreko barne-fusio prozesuaren atariko moduan bakarrik uler daiteke, halako gisaz non praxi —jardute sozial forma— iraultzaileari bidea emango dion. Hortaz, kontu hori azpimarratuz, masa mugimenduaren igarotze espontaneoan iraultzaren pisu guztia ezartzen dutenetatik urruntzen gara gaur egun, baita abangoardiaren rola puztuz, gizartearen prozesu material-errealetik baztertu eta prozesu horretan eragina izateko gaitasuna ezabatzen duten horietatik ere. Hemen aurkezten dugun ikuskeran oinarrituta, ezin zaigu dirigismo beritikal forma bat beste forma batekin ordeztu nahi izana leporatu, Alderdia antolakuntza-egitura petrifikatu batekin identifikatzea pentsamendu leninistaren benetako espirituari baino, Urriko Zikloaren ibilbide dekadentean eredu gisa ezarri zen horri baitagokio. Hala ere, guk geuk ere eredu faltsu hori akritikoki defendatzen genuen. Erresistentzia borroken burura jartzeko ahalegin guztiak, inolaz ere emankorrak izan gabe, benetan nekagarriak ziren; haien eskakizunak erradikalizatzeko asmoa izanik, haiekiko gure menpekotasuna indartzea baino ez genuen lortzen. Alde horretatik, Kimetzen planteamenduak ez zeuden beste edozein destakamentu errebisonistaren planteamenduetatik hain urruti. Auziaren benetako dimentsioen ulertezintasunak Alderdia sortzeko aukera guztiak ezerezten zituen. Zalantzarik gabe, egoera hau nolabaiteko perspektibaz ikusiz, erakundearen errebisionismo nazionalistak gizartean materialki existitzen zen —eta oraindik ere existitzen den— irrika baten estaldura teorikoa adierazten zuela argi gelditzen da, hori, nola ez, inolako biderik egitea ezinezko bihurtzen zuen koordenatuetan artikulatuta egonik. Izan ere, behin Urriko Zikloa amaituta, politika burges aho betea da kasuan kasuko programa erreformista, partzialki bada ere, materializatu dezakeen bakarra; ondorioz, mota guztiko errebisionismoa garrantzirik gabeko bigarren maila tragikomikoan bazterturik gelditzen da.

Dena den, EeMKrentzat zorionez, 2014. urtearen inguruan BIa zalaparta baten atarikoa burutzen hasi zen, zeinaren oihartzuna guganaino heldu izan den ordutik aurrera. Enbor aldizkariaren 7. alean eragin hori nabarmen ageri da; bertan, BIaren kontzeptualizazioak erabiliz, ordura arte guk emandako Alderdi Komunistaren eta bere sorkuntzarako betebeharren definizio aberatsena eman genuen[5]. Erakundearen ikuskera ideologiko zaharkituari nolabaiteko freskotasuna eman zion ezkerreko gazte ildoa sortzen hasi zen. Momentu horretarako jada bi joera nabarmendu ziren, zeinen atzeko tentsioa une hartara arte harmonia anbiguoan elkarrekin bizi izandako obrerismo nazionalistaren eta komunismoaren arteko ezinbesteko antagonismoari zegokion. Esan behar da harmonia horren ibilbidea oso laburra izan zela, 2014. urtean bertan nazio auziaren inguruko eztabaidak zirela eta erakundea zatitu egin baitzen eta, azkenean, ildo proto-internazionalista izan zen Kimetzen izenari eutsi ziona. Momentu honi dagokionez (2011-2014), ez da beharrezkoa aipatutako obrerismo nazionalistari kritika egiten gelditzea, izan ere, beste artikulu batzuetan dagoeneko posizio horrekiko urruntze zuhurra adierazi dugu[6] —haustura zentzu guztietan erabatekoa orain soilik kontsideratu daitekeen arren—. Nazionalismoarekiko hauste hori geroko eboluzio guztiaren eragile izan zela nabarmendu beharra dago, baita haustura hori zoritxarrez partziala izatea determinatu zuten elementuak ere. Zalantzarik gabe, internazioalismoaren aldeko aurrera egite hau garaipen bezala kontsideratu behar da. Haustura hori izan zen erakundeari oxigeno apur bat eman ziona, ordutik aurrera Kimetz berria haztea ahalbidetu zuena, bere garapen ideologiko eta politikoa segurtasun zaharrez hesiturik bazirauen ere. Dena den, nazionalismo estuenarekin haustera ausartze horren beharrezko aurkako alderdia bistaratu zen eusteko planteamendu tinko berrien gabezian. Eta beharrezkoa izan zela diogu, zeren eta nazionalismoaren kritika hori garatu izanaren arrazoia ez zen marxismo-leninismoaren printzipioetan —perspektiba zabal eta unibertsalean ulertuta— oinarritu. Aitzitik, haustura ildo politikoarekin lotutako digresioen bidez gauzatu zen eta, are zehazkiago, Euskal Herriko nazio auziarekin lotutako haien bidez; horrek borrokarako lurralde markoaren inguruko debatea piztu zuen, ondorioz, baita nazio- ala estatu-mailako antolaketaren eta independentzia nazionalaren ulerkera taktiko ala estragikoaren ingurukoa ere. Haustura horren partzialtasuna, beraz, halaxe adierazita, haustura behetik gauzatu izanari dagokio, goitik, printzipioetatik, egin beharrean; hain justu, printzipioak direnean posizio politikoak ondorioztatzeko giltzarria. Ildo politikoa ildo orokorretik eta taktika estrategiatik eratorrarazten duen dialektika egokiaren alderantzikatzea erakusten duen posizio hori dela eta, autoderminazio eskubidearekin lotutakoan maniobra politikoa printzipio doktrinalera goratu nahi izan horren akatsa nabarmendu zuen Birsorkuntzaren Aldeko Komiteak (BAK) bere Dosierrean. Hanka sartze hori non eta aurreko nazionalismoarekiko eboluzioa irudikatzen zuen testuan adierazi genuen. Gure jokaera teorikoaren berezitasunari, zeinak ideologia maniobra politiko partikular batetik ondorioztatzen zuen, egindako erreferentzia horrek gure desorientazioaren, gure jarrera tinko faltaren zergatia ikusarazi dezake: 2014. urtean posizio iraultzaileagoetarantz jotzen zuen aurrerabide gehigarriak, mailakatuak, ezaugarritutako jokabidea jaio zen; nagusiki bere eragile ziren adierazten genituen bitartegabeko posizio inprobisatuen eta BIak defendatutako Ildo Orokor iraultzailearen artean hautematen genituen inkongruentziak; gauzak horrela, BIaren diskurtso koherentea —inkoherentzia propioen aurrean— gure inkontzientean inokulatuz zihoan. Kurtsibaz idatzitako atzenengo hitzok ez dira hutsalak. Lehenengo eta behin, posizio ideologiko baten nolakotasun iraultzailean mailaketa ezartzea benetako zentzugabekeria da. Hau iraultzailea ala erreakzionarioa da: ez dago hirugarren ideologiarik, Leninek esan bezala. Hala eta guztiz ere, hain justu, BIaren ikuskeratik gureganatutako posizioen eta aurretiko hondar errebisionisten arteko elkarbizitza mikatzean oinarritutako erdiko maila horretan mantendu zen erakundea mugagabe. Gainera, kontzeptuen hartze ezjarrai hori ez zegoen inondik inora berariaz egina, ordea, nolabaiteko inprobisazioaren emaitza izan zen, geure proposamenaren beraren inguruko nolabaiteko inkontzientziaren emaitza. Noski, gure proposamenean ezin da BIaren lanaren eragina gutxietsi, bi ildoen borrokan BIak erdietsitako fruituak gure gabeziak islatuta ikustarazteko proiekzio bezala balio zuten eta. Taktika-prozesu horren eskutik —zeinak, gero ikusiko dugun legez, ezin zuen soilik dimentsio ideologikoan eragin, baizik eta era sahiestezinean gure praktikan eta gure masa-ildoan ere berbera egin behar zuen— eta BIak abangoardiaren sektore kontzienteen artean izandako hegemonia hasiberriaren itzalean, gure erakundea tradizio komunistan historikoki zentrismo bezala definitu izan den posizioan finkatu zen, zeina zertzelada ideologikoki zein politikoki eklektiko batean ildo iraultzailea eta errebisionista kontziliatzen duenaren posizioa besterik ez den.

Gure asmoa erakundearen garai nazionalistaren hausnarketa sakonean gelditzea ez den arren, bada beharrezkoa, era luzeagoan enkistamedu zentristaren bukaerari ekin aurretik, internazionalismoaren ardatz nagusiak laburki azaltzea. Internazionalismoaren eskutik hasi zen errebisionismoarekiko gauzatutako haustura apal bezain ausarta, eta bandera horixe altxatuz jarraian gauzatuko dugu zentzu horretan izandako bilakaeraren itxiera.

Internazionalismoaz

Internazioanalismoaren auzia, printzipio-kontua den heinean esentziala denez, erreakzioarekiko mugatze elementu argia da, are gehiago, posible bada, Estatu espainarra moduko Estatu plurinazionalean. Hain zuzen ere, printzipioei dagokien auzia izanik, zentzu horretan izan daitekeen edozein gabeziak arriskuan jarriko luke marxismo-leninismoa mundu-ikuskera iraultzaile izatea egiten duen eraikin kontzeptual osoa, bere barne-koherentzia hankamotz uztearen ondorioz. Historian lehenengoz, klase baten —proletalgoaren— interesek ez dute aurrerantzean bere aurrekoa menperatze sozialean ordezkatzeko asmoa adierazten, horixe bera da marxismo-leninismoaren zinezko xede iraultzailearen oinarrian duguna. Proletalgoak erlazio kapitalisten sarearen baitan klase unibertsalki desjabetu bezala duen posizio espezifikoa, aldi berean bada proiektu iraultzailearen gauzatzerako duen prestutasun bereziaren iturria ere. Komunismoa da prestutasun hori mugimenduan jartzen duen programa. Horixe da, bere izate unibertsala dela eta, ekoizpen modu kapitalistak erdietsitako baldintza historikoak ezarririk daudela, aberastasunak hartzen duen forma bestelakotua ezeztatzea ahalbidetzen duena. Azken horrek bereganatzen duen forma burguesa da gizateriak askatu duen potentzia sozial uholdea menperatze-iturri objektibo gisa itzultzen duena, ezinbesteko alderantzikatze baten bitartez bere unibertsaltasuna balio forman adieraziz. Zentzu horretan, kapitalak erlazio sozial objektibo bezala duen anbibalentzia honetan datza: baldintza ekonomiko-sozialen unibertsalizazioan oinarriturik, giza emantzipazioa posible egitearekin batera, aldi berean oztopatu egiten du, geldiarazi egiten du; izan ere, beterazle partikular atomizatuen gorabeherei lotutako eraketa kontraizankorrak beterazle horiexek kanpo-indar moduan agertzen den boterearen pean subsumitzea eragiten du ezinbestean. Baldintza ekonomikoen orokortzeari dagokion lehen alderdi horrek organismo sozialaren oinarria aurretik inoiz ikusi gabeko garapen-maila estentsibo zein intentsiboetara eregiten du. Bigarren alderdiak, baldintza horiexekiko alienazioak, oinarri horren gainean giza gaitasunen orokortzea ezinezkoa izatea eragiten du, aukera hori ezeztatuz eta norbanakoak elkarrekiko kanpo-posizio partzializatuetara —lanaren banaketa soziala dela eta— baztertuz. Komunismoa subjektuak digeritutako[7] objektibo-denaren menperatzea baizik ez litzateke izango, giza ahalmenen unibertsaltasun-potentziala kontziente egina: alderantzikatzearen alderantzikatzea. Honi buruz, Marxen ondorengo hitzak nahiko argigarriak dira:

“Baina, in fact, aberastasunari bere forma burges mugatua kentzen baldin bazaio, zer da aberastasuna truke unibertsalean sortutako norbanakoen behar, gaitasun, gozamen, ekoizpen indarren eta abarren unibertsaltasuna baizik? Zer, natura-indarren gaineko giza nagusitasunaren erabateko garapena baizik, bai hala deitutako naturarenarenen gain, bai norbere naturaren gain? Zer, aurretiko garapen historikoaz aparte beste oinarririk ez duen sortze-ahalmenen gauzatze absolutua baizik, garapenaren erabateko betetasun hau, hots, giza indar ororen halaxeko garapena, aurrez ezarritako inolako patroirik bitartekotu gabea, helburu bihurtzen duena? Zer, ondorio bezala gizakia bere izate determinatuan erreproduzitu beharrean, bere betetasun osoa sortzea dakarren gauzatzea baizik? Ondorio moduan eratorritako zerbait bezala mantentzea bilatu beharrean, bilakaera absolutuaren mugimenduan izatea dakarrena?”[8] [9](letra lodia gurea da).

Izan ere, hein batean, iraultza kapitalaren ispilu negatiboa bezala interpretatu daiteke, non subjektu sozial gisa jasotako unibertsala —balioa—, bere hedapenerako medio den inguru osoa helburu propioetarako —metaketa— aldez aurretik moldatzeagatik bereizten dena, beste batek, proletalgo iraultzaileak, ordezkatzen duen, bere aurretikoa haren zehaztapen berdinetan ordeztuz, baina erabat antagonikoa den logikaren pean: gizakia bilakatzen da subjektua, bilakaera soziala bere irizpideen arabera zuzentzeko gai den izakia, ezinbestean abstraktua den balio-metaketa kuantitatiboaren logikaren pean antolatu beharrean, eransketa sozial kualitatiboan oinarritutako ordena zibilizatzaile batean eginez, zeinean kide partikularren determinazioak erabat garatzean garapen kolektiboarekin berradiskidetuko diren. Hau da, komunismoak adierazten duen unibertsaltasunak ez ditu norbanakoak bere beterazle isolatu gisa subsumitzen, osoarekiko beraien posizioan bestelakotuz, baizik eta norbanako bakoitza bere bizitza indibidualaren gauzatzean aldi berean unibertsaltasunaren eroale bilakatzen da. Modu honetan, erlazio sozialak, kapitalismoan bitartegabeki gauzen arteko erlazio sozial gisa agertzen direnak, dagoeneko esentzialki ziren horrekin harmonizatuta geldituko lirateke: gizakien arteko erlazio sozialak.

Munduaren errotikako eraldaketarako abiapuntua, hortaz, ez dago gure errealitatea osotzen duten eta gizakia bere izate determinatuan —etniko, sexual, nazional edo ekonomikoki izan— erreproduzitzen duten berehalako determinazio partikularren eta mugatuen hertsikeriak emana, baizik eta, giza potentzialaren hedapen osoa mugatzen eta oztopatzen duten lotura eta hesi bereizkorren gainetik, abiapuntu hori zehazten duena da, gizakiaren erabateko osotasunaren materialiazioa xede izanik, kapitalismoaren gaindipena ikustaraztea posible egiten duen ikuspegi zabal eta orokorra. Komunismoaren abiagunea eta esentzia zehazten duen unibertsaltasun hau, izate sozialaren bitartegabeko determinazioetan emana ez dagoela ikusi ahal izan dugularik, ezin daiteke subjektuaren bitartekotzatik baino sortu, hots, osotasun historiko gisa hartutako prozesu sozialaren gaineko kontzientzatik.

Pritzipioen formulazioak eta horiek Ildo Orokorrean zertzeak subjektuaren eraketako garai oso baten arreta behar izatea era kontsekuentean loturik dago subjektuak bere baieztapen momentuan eskuratu behar duen ahalmen ezezkor bereziarekin; iragandako Urriko Zikloan, ordea, gainjartzea izan zen nagusi, oinarri ideologikoa esku-hartze politikoarekin, beti koiunturala eta positiboa dena, lausotzen zelarik. Esandakoaren adibide paradigmatiko gisa, Leninek Kautskyrekin haustea eragin zuena azken horrek mugimendu iraultzailearen gorakadaren aurrean irudikatzen zuen estropezu politiko nabaria izan zen eta, horrela, Leninek hauste hori argiki oinarri ideologikoarekin lotu ez zuen heinean, oinarri horrek imajinario boltxebikean esentzian bere horretan jarraitu zuen. Hala eta guztiz ere, hauste horren partzialtasunaren gaineko kontzientziak oldarraldi iraultzailea martxan jartzeko behar besteko perspektiba ematen digun posizioan kokatzen gaitu, prozesu iraultzailearen osotasunaren baitan ideologiak bete behar duen gidaritza rola modu zuzenean barneratzeak ematen digun sakontasunetik. Mugimenduaren noranzkotasunaz lehendabizikoz erabat jabetzea posible bihurtzen da eta, horrela bada, ezinbesteko urrats moduan, gure erakundea bere politikaren ezintasunak jorratzeko orduan sakontasun-maila handiagora jaisteko gai egin da; politika emana-dena emana-ez-den horretara bideratzeko prozesuan emana-denaren gaineko esku-hartze gisa ulertuz. Dialektika horren ahalbideak unibertsal-dena pentsatzea behar du. Unibertsal berri hau adieraztea  egiazko lehen pausua da jada, hura behin betiko ezartze-bidean.

Izan ere, komunismoa hain justu motu propioz, lege objektibo hotzen jarraipen gisa, existitzen ez diren interes historikoen adierazpen subjektiboa da. Subjektuaren agerpena da, bere praxian, jasotako baldintza historikoen inguruaren gaineko gizateriaren ekintza kontzientea laburbiltzen duena. Baldintza horien ezarpena, ondoriozko proletalgoaren interesarekin batera, mundu-mailan emana dela onartzen badugu, orduan internazionalismoak unibertsaltasun hau era koherentean adierazten duela izango dugu ondorio sahiestezin. Horrek, gizarte burgesaren berezko partikulartasun nazionalen gainetik, bere politikaren printzipio gisa kapitalaren aurkako klase borrokaren batasun banaezina ezartzen duen subjektu unibertsalaren, proletalgo iraultzailearen, posizio kontzientea adierazten du. Izatez, fenomeno nazionala kapital-multzo orok komunitate partikular itxi batean mugatzearen bidez helburu duen zertze politiko, juridiko eta administratiboaren prozesuari lotuta dago. Kapital-multzo horrek, bere berezko izate lehiakor-banatzailea dela eta, metaketaren hedatzerako ahalik eta kanpo-baldintza aproposenak eskaintzen dizkion, hau da, bere hedatzearen anarkiko-izatea mugatzen duen marko faktiko eta arauemaile partekatuen beharra du[10], eta horretan Estatu modernoaren figuraren ezartze positiborako funtsezko erro eta gutxieneko oinarri materiala da bai hizkuntzan, bai kulturan kohesionatutako merkatuaren sorrera[11]. Nazio-ikuspegia, inolako zalantzarik gabe, hasiera batetik hutsaldua dago; izan ere, akritikoki nazioari atxikitzen zaio, bere partikulartasunean erreproduzitzeko duen joera dela eta berarengandik inolako eduki iraultzailerik espero ezin daitekeen arren. Bitartegabeki emana-denaren ikuskera abiapuntutzat duen —eta zentzu horretan ez du ardura nazioaz, generoaz edo bere eraketa enpirikoan hartutako proletalgoaz hitz egitea— joerak iraultzan eragingo lituzkeen, eta eragiten dituen, eragin ere, ondorio kaltegarriak posizio horretatik eratortzen den aldebakarreko politikan antzeman daitezke; bere ikuskera partzialaren, sinplearen, izaera abstraktuari gainjartzeko gai ez den heinean, kapitalismoaren erreprodukzioaren eta eustearen parte-hartzaile aktibo bilakatzen da, osotasun konkretu horren atributu, azken finean. Dagoeneko aski frogatua dirudi aldebakartasun horretatik eratutako ekinaldien kristalizazio politiko erreala masak Estatuari lotzean baino ez datzala. Nazionalismoa, feminismoa eta sindikalismoa, desberdintasunak desberdintasun, soziala-dena fakzioetan, politikoki finkatzeke dauden interes korporatiboekin, bereizteko ardatz nagusiak dira, horrela kapitalaren eragile subsidiario gisa jardunez.

Orduan, argipen labur honen ondoren lortutako amaiera-puntua, bereziki nazio-auziari dagokionean, marxismo-leninismoaren barne-koherentziaren berrezarpena dugu, haren printzipio eta ekite politikoaren arteko hierarkia zuzenean oinarritzen dena. Hasiera batean, bere hastapenak berak faltsuturik, internazionalismoa jarrera-hartze politikoetatik abiatuta ondorioztatu bagenuen ere, hemen internazionalismoa hain zuzen printzipio gisa, bere unibertsaltasunean adierazia, defendatzen dugu, zeinetatik jarrera-hartze haiek ondorioztatzen diren. Zinezko politika internazionalistak, beraz, mundu-mailan emantzipatutako gizateriaren helburua bere pentsamenduaren gorenean izan beharko du, printzipio hori politikoki zertuko den lurraldearen baldintza material espezifikoekin uztarturik. Partikularraren eta bere bitartekaritza unibertsalaz hitz egiten egongo ginateke edo, beste modu batera esanda, ideologiak bitartekatutako politikaz. Itxuraz hutsa den hitz-jario honek kontuan hartu beharreko funtsezko alderdia aditzera ematen du: egiaz iraultzailea den teoriaren gidaritza gabe politikakeria, posibilismoa eta hondar apurrengatiko borroka da geratzen zaiguna. Azken finean, dena delako fakzio burgesarekiko menpekotasuna. Teoria iraultzaile horrekin, bere formarekin eta bere edukiarekin lotutakoaz aurrerago arituko gara.

Zentrismotik iraultzara

Gure ekintza zentrismorantz bideratu zuten zergatiak zehaztu, internazionalismo proletarioaren oinarriak gainetik adierazi eta subjektu iraultzailea birsortzeko posibilitatearen silueta marraztu ostean, atzera joz, zentrismo hori osatzen zuten osagaiak aztertzea beharrezkoa da, ahal den eta ikuspegi zabalenetik atzeneko akaberaren azalpenari heldu ahal izateko. Nolabait, posizio zentrista hau, aurretikako ageriko posizio eskuindarrarekiko aurrerakoia zen heinean, konkista gisa ere uler daiteke. Atzera begiratuz, ildo iraultzailearen geroko sendotzearen baldintzak erein zituela baiezta dezakegu, baina horretarako jarraian azalduko ditugun barne-kontraizanen garapen-aldi luzea beharrezkoa izan zen. Hortaz, Kimetzen pixkanakako eboluzio harekin, BItik hartutako eta inausitako eduki ideologikoaren eta bere gain jarritako izaera masista[12] argiko edukiaren artean azaleko harmonia egoerara iritsi zen. Ikus daitekeen bezala, 2014az geroztiko urteetan, ekintzaren izaera zehazteko ezintasuna zen nagusi erakundearen baitan. Zentrismoa, grosso modo, eskuinaren eta ezkerraren erdibideko posizioa da, bien arteko bakuntza-momentuaren adierazpena. Berberetasun edo identitate abstraktu pertsonifikatua da. Horregatik, gure ideariumean zeuden BIaren elementu ideologikoek beraien kabuz, elkarrekiko loturatik kanpo eta bakandurik baliozkotasuna izan nahi zuten; horrek joera eskuindar argiko posizioekin eta jarrera politikoekin uztartzea posible egin zuen. Horrelaxe, birsorkuntza ideologikoa besterik gabeko jarduera teoriko bezala ulertzen genuen, Balantzea ausazko gaien jorratze bezala[13], abangoardia teorikoaren konkista berarekin ezarri beharreko bitartegabeko erlazio bezala eta abar. Alderdi horiek guztiek zuten egia-momentuaren barne-dialektikaren ezjakintasunak momentu hori indargabetzea zekarren. Hortaz, gure ekintza politikoa, birsorkuntzaren aldeko aldarrikapen abstraktuen pean itxuraldatuta, eragabekoa eta teorikoki umezurtza bilakatu zen. Azken batean, logika honen pean, gure ideologia azal formala baino ez zen, berehalako koiuntura hutsenera egokitzeaz gain inolako edukirik gabea; horrela, gure masen[14] artean erreferentzialtasuna hedatzeko balio lezakeen ia edozein maniobrarekin bateragarria zen. ‘Lau’ tesi marxistaren erabilpen lausoan eta ‘lau’ tesi horiek jende gehiagok erabiltzea lortu nahi izanik, ustez egiazko mugimendu politikoa izango zena sortzeko formula genuela pentsatzen genuen —betiere BIaz desberdinduko gintuen zerbait aurkitu nahian... eta baginen, bada, desberdinak!—. Jakina, mugimendu horren —bide batez, inoiz existitu ez zena— edukiak eta gidaritza ideologiko efektiboak funtsean ez zuten ardura, azken irizpidea kuantitatiboa baino ez baitzen. Beraz, errebisionismo zakarrenarentzat iraultza masa zabalen berehalako beharretatik eraikitzen bada, guretzako, modu bertsuan, abangoardia teoriko ez marxista-leninistaren berehalako behar teoriko eta politikoetatik eraikitzen zen.

Orain badakigu Birsorkuntza Planaren ildo nagusia eratzen duten alderdiak posizio osoa eta konkretua izatea eragiten duena, hain justu, Plan gisa kontzeptualizatze hori dela, komunismoaren printzipioekin duen kohesioarekin batera; horren barne-loturak bere aldeak egituratzen ditu, aldez aurretik ezarritako helburuekin etengabeko igorpenean dagoen estrategia koherente baten inguruan, helburu espezifikoei erantzuten dieten fase bereiziak aintzat hartuz, iraultza politika sindikalistatik abiatutako bereizketa gabeko aurrerabide kuantitatibo eta abstraktu moduan kontsideratzen duen errebisionismo baldarraren aurka. Hauxe zen zehazki, hondoko gabezia ideologikoarekin batera, gure oinarrizko eztasuna. Oraindik ere, 2016an bertan ez genuen inolako eragozpenik ikusi, ordurako jabetu baginen ere politika iraultzailea egituratzerako gutxieneko betekizun bezala ildo ideologikoaren arazoa ebaztearen beharraz, batzuk marxismoaren funtsezko oinarrien sakontze horretan ari ziren bitartean, gugandik potentzialki gertu zeuden masak, arrakasta gehiegirik gabe, erakarri nahian seriotasun gutxiko saiakeretan segitzean. Ageriko kontraizan horretatik aurrera erakundean hedatuko ziren bi ildoak garatzen hasi ziren: alde batetik, ildo ideologikoaren lanketan burututako atzera-egite horren ondorioz erakundearen deriba zeharo birpentsatzearen beharraz kontziente egin zena eta, beste aldetik, hain justu deriba horretan bertan gertuko masen artean gure influentzia politikoa handitzeko bide bakarra ikusi zuena. Benetan, erlatiboki orain dela gutxi arte baino ez zen bi joera horien arteko bateraezintasuna guretzat kontziente egin.

Horrela, bada, ildo iraultzailearen heltzerako baldintzak emanak zeuden. Ordura arte gugandik oso mugatua izan zen marxsimo-leninismoaren printzipioen barneratze aldeanitzaren bitartez soilik gaindi zitekeen joera antagoniko horien arteko elkarbizitza harmonikoa. Erakundeko sektore kontzienteena, printzipio marxistak eta hauek BIaren proposamenean duten zertze koherentea modu egokian bereganatzen zihoan bitartean, pixkanaka betebeharren izaera orduan eta zentzu estrategikoagoan mahaigaineratzen hasi zen, gure jarduna zuzentzen zuen nukleo ideologiko esentzialenerantz erakundearen beraren baitan biltzearekin batera. Ezinbestean, printzipioetara goratze hau lehenik eta behin Planaren inguruko borroka gisa jazo behar zen, jarraian erakundeko militanteak abangoardiako egungo posizioetara eregitzea ahalbidetuko zuen lan ideologikoan zertu ahal izateko. Egiaz, Partido Comunista Revolucionario del Estado Español-ek antzerako zerbait planteatzen du bere ‘Nueva Orientación en el camino de la Reconstitución del Comunismo’ (NO) dokumentuko lehen zatian: printzipio batzuk aurretik jakintzat jotzen ditu, baina ez ditu aditzera ematen, hori egin beharrean haiek Ildo Orokorrean garatzeko baldintza objektiboak, estrategikoak, ezartzen ditu. Hori horrela izanik, printzipioen arloan egin genuen aurrerabide partzialak posible egin zuen partzialtasun horren gaineko kontzientzia hartzea; hori dela eta, ordutik aurrera, kontraizan horrek borroka politiko forma hartu zuen, oraindik eskuratu gabe genuen osotasuna erdiesteko azken asmoarekin. Muinean NOa zuen eztabaida izan zen, hortaz, erakundeak aspalditik zeraman pisu eskuindarra gainetik kentzea posible egin zuen behin betiko muga. Nahi eta nahi ez, gogo erradikal honen mailara egon zedin, zaharraren eta berriaren —haien artean aurrerabide gehigarri hutsa baino zerbait gehiago egonik— arteko kontraizan forma hartu behar zuen. Borroka honen eztabaiden iragatean NOarekiko barne-aurkakotasunak ez zuen azaldu, nolabait esatearren, horrekiko zuen erresumina desiratzeko modukoa izango zen indar guztiarekin. Erakundeko eskuineko ildoa, dagoeneko bere ekitea aurreko hautamenetik aldendutako auzi espezifikoagoetan ardazten zen unetik, apurka-apurka eragabetzen joan zen, bere indar-posizioa erabat deseginda geratu eta, bukatzeko, azkenengo ordezkariak erakundea uztearekin batera desagertu zen arte. Sektore iraultzailearen behin betiko nagusitzeak indarberbiltzea ahalbidetu zuen momentu hartatik aurrera, amaitzear den urte honen hasieran; horrekin batera, ekintza gaur egun beharrezkoak izanagatik nahikoa ez diren jomugetara, NOaren barneratzea esate baterako, bideratu beharrean, jomuga ‘maximoetara’ zuzentzeari ekin genion, epizentroan Birsorkuntza Planean erabat kidetzeak mahaigaineratzen zituen eginkizun ideologikoen eta politikoen asetzea kokatuz. Garrantzitsua da, jomuga berri horien aurrean gure jarrera azaldu ahal izateko, hari zentzua ematen dion marko ideologikoa testuinguruan jartzea. Nolabait, marko ideologiko honen gureganatzea aurreko bidaia osoaren emaitza nagusia da, eta bai idazki hau argitara eman nahi izatea ahalbidetu duena ere.

Balantzeaz:
Izaera teorikoa...

NOen irudikatzen den proposamenaren justifikazioa marxismoak berak ematen du. Marxismoak, ezinbestean zerbaitetik abiatu behar duen arren, ez du bere burua ezarri nahi errealitatea bere agindu abstraktuetara artifizialki egokitzera behartzen duen apriorizko eskema bezala.  Gauzen egoera aktuala ezeztatzen eta gainditzen duen mugimenduaren adierazpen teorikoa den heinean, marxismoak dialektika momentu zentral gisa barnebiltzen du; historikoki determinaturiko agerpenaz aparte, bere baitango eta bere baitariko egiazko errealitateen existentzia ezaren jakitun da. Marxismoak, noski, ez du zirkunstantzia horretatik ihes egiten. Hortaz, hau ez da ideia multzo itxi bezala existitzen —fetitxe gisa, alegia—, historiaren eta klase borrokaren gainetik planeatzen duen ortodoxia moduan: bere izatea horien fruitua da. Hau da, marxismoa ere dialektikoki konfiguratzen da, historiaren bilakatzearen emaitza bezala. Bere proiektua eraginkorra egiten duen lurtartasuna emateaz gain, eraldaketaren posibilitatearen mugak ezartzen duen egoeraz zeharkatuta dago. Horrek Subjektuaren eta objektuaren arteko erlazio kontraizankorra islatzen du. Hots, haien elkarrekintzan ez dute haiekiko berdin irauten, haien bilakaera ez baita paraleloa. Beraien erlazioaz ezin da bi alderdien eraldaketa baino besterik jazo, nondik ezinbestez abiapuntu berria sortzen den, hasiera batean aurreko markoko errepresentazio zein premisa teorikoetan murgilduta dagoen Subjektuarentzat ulertezina dena.

Genioen bezala, iraultzari buruzko interesa ekoizpen modu kapitalistako legeen jarraipen bezala edo historiaren lege immanenteen gauzatze bezala emana ez datorrenez gero, eraldaketarako motorra subjektiboki eratu behar da, errealitatean erradikalki eragitea baimentzen duten erremintez —horrela deitu nahi bazaie— hornitutako borondate bezala. Urria, azken finean, halako eginkizunerako erabilitako erremintei zegozkien mugekin topo egin zuen lehen oldartze saiakera izan zen. Muga horiek ezin zaizkie inuzenteki kanpoko inolako instantziari —instantzia objektibori alegia— egotzi, jarrera horrek arazoaren ulermen orokorretik urrunduko gintuzke eta. Bide iraultzailea bera aldez aurretik eskema ideal sinple bezala zegoena objektibo egitean datza; hala, bada, jorratzen ari garen Subjektu-objektu erlazio hau ez dagokio proletalgo iraultzailearen eta kapitalismoaren arteko kanpo-elkarrekintzari, azken honek bere immanentzia-markoa onartzeko prest dagoen eragile orori ezartzen dizkion marjina logikoetara moldatzen baititu hasiera batetik haren mugak. Aitzitik, aipatutako erlazioak proletargo iraultzailearen eta bere praxiaren bitartez etengabe sortutako baldintza objektiboen arteko elkarrekintzari erreferentzia egiten dio. Agerikoa den bezala, praxi horren hasierako eremua aurretiko praxi sozial formak —praxi sozial kapitalistak, alegia— zehazten du. Baina honek ez du esan nahi praxi iraultzailea errealitate burgesaren bitartegabeko ezeztapen bezala eratzen denik, izan ere, ezeztapen hori, zinezkoa izateko, Subjektu iraultzailearen barne-dialektikaren azpiproduktu gisa eratu behar da. Zentzu honetan, Subjektuak berak sortzen ditu, klase borrokaren iragatean zehar garatutako jardun eratzailetik, iraultzailetik, abiatuta, bere azaltzearen baldintzak. Horrela, iragandako Zikloaren porrota bere objektuarekiko —oldarraldi iraultzailean zehar ezarri edo sortua izan zena— atzeratua gelditu zen abiatze-paradigman oinarriturik errealitatearen eraldaketa aurrera eramaten segitzeko Subjektuaren ezintasun bezala azalduko litzateke.

Zein da, orduan, ideologia iraultzailearen birsorkuntza sostengatzen duen oinarria? Marx-ek zioenez “gizakiaren anatomia tximinoaren anatomiarako gakoa da”[15] [16]; analogia horren bitartez aditzera eman zuen organismo sozialaren egoera garatuena dela, bere ikuspegi eboluzionatuaren argitan, jatorrizko eraketari buruz eta, ondorioz, honen bilakaeraren determinazio esentzialenei buruz modu egokienean berri ematen duena. Zentzu honetan, kapitalismotik komunismora iragaten den bide neketsuan proletalgoaren esperientzia da, gizadiak inoiz jasan duen eraldaketa sozial garatuenaren adierazpen bezala ulertua, eraldaketa horren esentziaz informatzen gaituena. Hau da, bere baliabide, erreminta eta mekanismoen baliozkotasunaren eta ahulduren berri ematen digu, Urriko Zikloko eremu historikoan izandako gauzatze praktiko bitartegabearekin kontrastean ipiniz. Izan ere, esaten genbiltzan moduan, Subjektua ez da bere objektuarekiko kanpo-erlazioan mantentzen, baizik eta berarekin elkar determinatzen da. Lehenak, hortaz, ezin ditzake eraldaketa sozialaren legeak kontenplazio hutsetik ezagutu, lege objektiboak ezagutu nahian dabilen zientifikoa bailitzan. Ez gara, orduan, bere objektuarekiko kanpo-ahalmena duen res cogitans batez ari. Feuerbachi buruzko tesiek erakusten duten bezala, subjektua bera ere materiala da; materiaren alderdi subjektiboa da[17]. Auzi honen garapenean gehiegi sakondu gabe, lerro hauek adierazten dutena zera da: premisa teorikoak haien aplikazio historiko-konkretuan egiaztatuz baino ez da posible berreskuratzea, haren behin betiko porrotaren ikuspegitik eta aurreko gabezien gaindipen bezala, paradigma sendoa —abangoardiakoa— berreraikitzea ahalbidetuko dituzten alderdi horiek. Honek onartzea dakar bere buruarekin adiskidetutako gizateriak ez diela, kapitalismoan egiten duen legez, lege natural baten ezinbestekotasunez ezartzen diren tendentziei men egiten. Gizateriak bere burua aintzatetsi behar du erlazio sozialen egiazko sortzaile gisa, eta horrekin era kontsekuentean jardun, dagoeneko ez gauza soil bezala, zeina gauza den heinean subjektu moduan ezeztatzen duen inguruko munduaren gorabeheretan ibilgea den. Horregatik beragatik, komunismoaren birsorkuntza bultzatzen duen iturria ez datza uneko errealitatean, hic et nunc kapitalistan, baizik eta Subjektuak bere praxi iraultzailearen bidez sorrarazi zuen eduki kualitatiboki nagusian. Zelan-ari dagokion bitartekaritza gabe —Balantzea izanik, bere Ziklo zaharraren sintesi kritikoan, horri erantzuteaz arduratzen dena— irauli nahi dugun zera horren aurka abiatzeak gure berehalako errealitate partikularrenaren kontenplazio harrigarri eta ezgauzan bukatuko luke, azken batean posizio positibista dena: momentuko jazoeren esklabu. Falta den faktorea, nork, praxi kualitatiboki nagusiaren gauzatze prozesuari erabakitasun handiagoz bat egiten dieten horiek osatzen dute, Subjektua ez da emana-denaren elemenentuetan aurrez ezkutuan existizen eta: bere ezeztapenaren jardueran eregiten da hala. Horrela, honen guztiaren itzulpena da, iraganean bezalaxe baina maila kualitatiboki nagusiagoan, ezeztatzen duen izakiaren auto-eraikuntza, kapitalak jarritako baldintzen lekuan progresiboki gizateriaren autodeterminazioan oinarrituakoen ezarpena; bertan, prozesu horretan, lehenengo kate-maila sahiestezina ez da martxan jarriko duen paradigma ideologikoaren zehaztapena baizik.

Datorren Zikloaren abiarazteari bere premisa bazterrezinenetik aurre egiteko funtsezko puntura hurbiltzen ari gara: ez da existitzen behar bezainbeste garaturiko hasierako posizio teorikorik zeinak komunismoa masa zabalen artean berehala politikoki zertzea posible egingo duen; hor datza, hain zuzen ere, komunismoaren abiapuntua[18].Mugimendu hasiberriaren oinarrizko orientazioa —horregatik, nahi eta nahi ez, sinple eta abstraktua— adierazpen unibertsalean zehaztuko duen paradigma diseinatzea beharrezkoa da, mugimendu horretan gauzatzen eta determinazioen ugaritasunean hazten joango dena, bere eragite-eremua materia sozialaren maila handiagoak bere gain hartzen doan heinean. Hauxe da komunismoaren birsorkuntza ideologiko eta politiko bezala ezagutzen dena, betekizun gisa Subjektuaren, Alderdi Komunistaren, agerpenerako beharrezko baldintzak sortzea duena. Hain zuzen, bere barne-dialektika dela eta, Ildo Orokorrarekin lotutakoa hasierako une nagusi gisa kokatzen duen mugimenduaren konplexutasun hazkor honetaz ari ginen aurretik ideologiak bitartekaturiko politikaz hitz egin dugunean. Haatik, komunismoa ideologikoki birsortzearen exijentzia ez da erlatibismorako eta arbitrariotasun subjektibistarako koartada. Paradigma zaharra etortzeko dagoen marxismoarekin lotzen duen hari fin bat existitzen da; egiaz, dagoeneko bere elementu batzuk antzeman daitezke. Lokarri hau marxismoak bere autogaindipenaren jardunean zehar mantendu behar duen barne koherentzia diskurtsiboan datza. Hortaz, abiagune berria ulergarri bihurtu behar da; Urriko Zikloa martxan jartzera ausartu zen subjektu eta objekturen arteko erlazio hori urrunago, amaierara arte, eramatea posible egingo duten premisak berreratu behar dira, hau guztia printzipio sendoen eta dagozkien garapenen arteko koherentziarekiko errespetua mantenduz[19], eta marxismoa narriatzen duten jatorri burgeseko elementuak albo batera uztearekin koherentzia hori marxismoaren osotasunari hedatuz. Gainera, birsortu behar den aldez aurretiko alderdi abstraktu hori, geroago konkretuaren aberastasunaz betetzeko azalduko den forma unibertsaletaz osatutakoa, ez da bere buruarekin asebetetako aldebakarreko unibertsal gisa bereizita ari. Alde batetik, bere oinarri eta sostengu den edukian —Urriko Zikloa— eta, beste aldetik, aurrean den materia sozialean gogorki erroturik dago, izan ere, bere fase teoriko hutsenean ere birsorkuntza ideologikoak bere baitan —masa-ildo forman— badu lurtartasun hazia, gizarteko sektore baten gain —oraindik ere ñimiñoa bada ere—, hain zuzen ere, abangoardia teorikoaren gain teoriaren substantzializatzea islatzen duena[20].

Balantzeari dagokionean, lehenik eta behin, alde batetik, komunismoaren unibertsaltasunaren eta, bestetik, bere historikotasunaren aintzatespenean oinarritzen dela esan behar dugu. Gorago baieztatu dugun legez, unibertsaltasuna bere horretan kanpo-errealitate indeterminatua dena bitartekotzen duen determinazioa da; kontzientziaren, subjektuaren, determinazio gisa existitzen da. Línea Proletaria 0-n ageri den bezala “Urriak historia unibertsalizatu egiten du subjektibatu egiten duelako”[21], eta hori horrela da Urrian ordura arte espontaneoa zen iragate historikoaren pisua faktore kontzienterantz mugitu zelako. Iraultza proletarioak, errealitate soziala bere baitarako egokitzen duen subjektuaren protagonismoa nabarmentzen duen ekimen bezala, berarekin darama[22] bere premisen, munduaren eraldaketan darabilen mekanismoen, unibertsaltasuna, nahiz eta bere agerpena ezinbestean partikularra eta bereziki mugatua izan behar den, Errusiako Iraultza kasu. Beste hitz batzuekin esanda, errusiar tsarismoko baldintza ekonomikoak, politikoak eta kulturalak bakarrak eta errepikaezinak izanagatik ere, iraultza boltxebiketik izaera unibertsaldun ikasgai seriea ondorioztatu daiteke, esate baterako, alderdi leninista bera, zeina bere sorreraren testuinguru historikoan zehazten zituen ildo nagusietan gainerako esperientzia iraultzaileetara estrapolatu zen Hirugarren Internazionalaren bidez. Bere garaian, Marxek kontzientzia determinatzen duena izate soziala dela adierazi bazuen, guk, izan dezakeen interpretazio idealista posible oro baztertuz, iraultza proletarioak izate soziala, azken batean, kontzientziak determinatua izatea dakarrela esango dugu. Eta, hain zuzen ere horrexegatik, subjektuak pausuz pausu bere hedatze materialerako baldintzak sortzen ditueneko prozesu honek, bere ezaugarri esentzialei dagokienean, paradigma komun, orokor, baten beharra du. Horrela, bada, gure kasuan, Euskal Herrian edo Estatu espainolean iraultza garatzeko teoria baten lanketatik hasteak, lehen unetik, proiektu iraultzailea hankamotz uztea eragingo luke. Izan ere, iraultzaren sans phrase teorizazioak —unibertsalki baliogarria den paradigma kontzeptualaren jorratzean datzana; ondoren, mugimendu sozial gisa abiaraztearekin batera, bere ekintza-esparruaren espezifikotasunen arabera garatzen eta konkretizatzen joango litzatekeena— behar duen arreta espezifikoa gutxietsi egiten du. Subjektuaren nagusitasuna dela eta, bere porrot-egoerak arreta berezia exijitzen du, bere barne-problematiken ebazpenaren azpiproduktu gisa, materia sozialarekin geroz eta eskala handiagoan kontaktuan jartzea posible bihurtarazteko; Ildo Politikoaz eta programaz ari gara, hain zuzen ere. Horiek iraultzaren aurreragoko faseak direnez gero, ordurako Ildo Orokorra eskala sozialean mugimendu bezala gauzaturik egoteaz gain, abangoardia masekin fusionatuta egongo da eta, beraz,  Alderdi Komunistaz hitz egitea posible izango da —lanaren banaketa sozialak gupidagabe ezartzen dizkion mugetaz askaturik, gizakiaren existentzia soziala maila guztietan eraldatzen duen erlazio objektibo moduan—.

...eta izaera politikoa

Behin NOa gida-dokumentu bezala gureganatuta eta jada ekintza plan bat nolabaiteko zentzu estrategikoaz zirriborratuz, BAKren eta Vientos de Octubre (VdO) destakamentuaren artean izandako eztabaida lantzeari ekin genion urte honen hasiera aldera[23]: alde batetik, abangoardiaren eraikuntzarekin lotutakoan gure antolakundeak hartu beharreko norabidea zehazteko eta, beste aldetik, Balantzearen izateko arrazoian, bere edukian, bi ildoen borrokan eta bere ondorioetan sakontzeko, betiere, aipatutako debatea ezagutzen duen edonorentzat bistakoa izango den bezala, emakumearen auzia aparte utzi gabe. Hain justu, gure ondorioen lehenengo elementua dagoeneko hemen topa dezakegu. Zeren eta debatean landutako problematika jorratzerakoan hartutako ikuspuntuak berak haren konponbidea zein zentzutan bideratzen hasi zen erakusten du. Horrexegatik, polemika emakumearen auziari buruzkoa ere izan den arren, kontua sakontasun handiagoz jorratu ahal izateko, aurretikako maila batean kokatzea beharrezkoa da, horretarako haietako bakoitzak Balantzearen eta bi ildoen borrokaren inguruan duten ikuskeretan murgilduz. Izan ere, arazoa modu egokian berreraiki ahal izateko, eztabaida alor honetan kokatu behar dugu, horrela emakumearen auziari buruzko konponduezinak aipatutako maila sakonago horren emaitza edo ondorio gisa kontsideratuz.

Eztabaidagaian murgilduz esan genezake VdOren eskuetan Balantzea, hitz gutxitan, Urriko paradigmaren ezintasunen berri ematera zuzendua dagoen eragiketa epistemologikoa baino ez dela, mugapen ideologikoaren eta Balantzearen beraren funtsa eta egitekoa zeharo desitxuratuz, eta azken hau aldebakarreko alderdi negatibora murriztua izanik, birsorkuntza ideologikoaren baitan betetzen duen motor papera albo batera utzita. Mapa kontzeptual honetan, bi ildoen borrokari egokituko litzaiokeen funtzio logikoa honakoa izango litzateke: komunismoak birsorkuntzarako beharko lukeen garapenaren alderdi positiboa eskuratzea, ez besterik, zeinaren oinarria jada Balantzea izan beharrean, komunismoak planteatu egin ere ez zituen kuestioak mahaigaineratzen dituzten teoria burgesak izango liratekeen. Hau da, behin marxismoaren gabeziez jabetuta, bi ildoen borrokak modu artifiziotsuan eskua sartuko luke teoria kritiko burges garaikidetik ekarpenak atera[24] eta horiekin marxismoaren corpus teoriko osatugabea betetzeko. Horrela, bi ildoen borroka aurkakotze bitarteko gisa likidatua da, adiskidetze ideologikorako tresna gisa eratzera igaroz eta, horrekin, marxismoa modu subjektibistan deduzitutako ekarpen gehiketa bihurtaraziz. Premisa ideologiko horien itzulpen politikoak produkzio teorikoaren unea masen —abangoardia teorikoaren— berehalako konkistan subsumitzea dakar; horixe da, hain zuzen, formulazio teoriko horren atzean dagoen egiazko helburua. Et voilà! Hain justu, posizio hori, gorago dagoeneko kritikatu duguna, funtsean Kimetz-ek 2014az geroztik praktikara eramandakoa baino ez da: zentrismoa, maila ideologikoan adiskidetzara bideratutako posturetan aditzera ematen dena eta politikoan, ostera, masismo fin gisa.

Eskema zentrista honen aurrean, eta bai balantzeak, bai bi ildoen borrokak duten izaera estrategikoa dela eta, beharrezkoa deritzogu birsorkuntza ideologikoaren prozesuan bi horiei dagozkien tokia laburki garatzea. BIak jasotako kontsigna zentraletako bat dugu Urriko Zikloaren Balantzearen inguruko bi ildoen borroka defendatzen duen hori. Guztiz garrantzitsua da kontsigna horretatik deduzitzen diren ondorioak ondo ulertzea, izan ere, bere edukia dela eta oso aberatsa dugu. Bertan tazituki hierarkizazio bat antzeman daiteke, baita komunismoranzko prozesuan aurrera egiteko abangoardia teoriko marxista-leninistak bere gain hartu behar duen zereginetan ordena koherentea ere, komunismoaren erdiespenean bitartekari diren etapen asetzean mailaturikoa. Egun, denetan lehena den etapan murgildurik gaude; bertan, ildo iraultzailearen garapena Balantzean oinarritua dago eta lortutako emaitzak errebisionismoaren kasuan kasuko erantzunekin progresiboki konparatzen dira. Zentzu honetan, bereiziki argigarria da ulertzea Balantzearen inguruko bi ildoen borroka hau ebatzi beharreko zereginak zehazten dituen plan estrategikoaren inguruan egituratzen dela.

Zeregin hauexek dira taktika eta garatu beharreko problematika espezifikoa —zeinaren inguruan posizioak mugarritu behar izango diren— zehaztuko dutenak, eta, era berean, dinamika honexek berak determinatuko du mugimendu iraultzaile germinalaren hedatzean kontuan hartu beharreko destakamentuak, abangoardiako elementuak edota espazio politikoak. Hau da, NOak aipatzen dituen zirkulu zentrokideak[25] Birsorkuntza Plana aurrera eramateko ebatzi beharreko problema teorikoek okupatzen duten espazio ideologiko-politikoak baizik ez dira; ez, ordea, ideologikoki gertukoak izateagatik konkistatu beharreko destakamentu jakin batzuk. Azken ikuspegi hau organizismoan eta masismoan eroriko litzateke, izan ere, birsorkuntza hazkuntza organizatibo gisa konprenituko luke eta, bestalde, motorra Balantzea izan beharrean, bi ildoen borrokaren bidez gertuko deskamentu horiek konbentzitzeko ahaleginak izango lirateke; beraz, bi ildoen borroka, beste behin, kontsentsu tresna soil bihurtuko litzateke. Ikuspegi zentristaren pean, ideologiaren eta politikaren arteko hierarkia alderantzikatzen duen eskemarekin topo egin dugu; hemen, Balantzeak, bi ildoen borrokak eta masa-ildoak eratzen duten erlazio koherentea hondatuta ageri zaigu. Era berean, birsorkuntza ideologikoari buruzko zeresanarekin segituz, ebatzi beharreko betebehar-multzoa ez da kanpotik jarritako auzia, zeinaren gain jardun behar dugun; hots, ez da abangoardiaren barneko pentsamendu-talde edo -korronte jakin baten gorakada gure ekintza bideratzen duena. Hori ez litzateke espontaneotasunaren aldaera bat baino izango, bertsio teorikoan. Orduan, bere muinean mugimendu iraultzailearen hedatzea kokatzen duen planak zehazten ditu ebatzi beharreko eginkizunak eta, zentzu honetan, autoerreferentziala da. Hau oso garrantzitsua da inguru politikoko gertakizunak aldez aurretik zehazturiko helburu estrategikoen pera bideratuko dituen jokabidea ezartzeko, abangoardiaren errealitate politikoari bitartegabeki, kaotikoki eta espontaneoki aurre egin beharrean, modu bitartekatuan eginez, plan politikoaren bidez eta bere esku-hartzea beharrezko egiten duten askotariko egoerak helburu estrategikoekin erlazioan jarriz. Adibide aparta nazio auzi katalanaren inguruko Dosierrak eskaintzen digu: behin BIaren garapenak giro ideologiko egokia sortu zuela, hari atxikitako zirkulu sakabanatuek, aurreikusitako eta desiratutako agertokian, nazio auzi katalanari buruzko debatea hasi zuten. Jomuga problematika espezifiko horretan jarrita, horren inguruan eutsitako posizioak printzipio iraultzaileekin lotutakoan berebiziko proba izan ziren eta emaitza gisa zirkulu ugarien arteko batasun politikoa ahalbidetzen zuen oinarri ideologikoa garatu zen. Debate horrek, birsorkuntzaren garapenaren beharrei erantzuten ziena, diferentzia ideologikoak borrokaren bidez konpontzea baimendu zuen eta, gainera, horretarako marko ezin hobean, BIak aldez aurretik nahi izan zuen horretan eta Birsorkuntzaren Aldeko Mugimenduak (BAM) berak abangoardiaren baitan iraultza eta erreakzioaren arteko mugarria ezartzeko hautatutako auziaren inguruan, hain zuzen ere. Ondorioz, BIak prozesu horren emaitza Dosier forman harro argitaratuz, bere edukia gainerako abangoardiarekin partekatu zuen, aldiberean, haien masengan eragina izango zuelarik; zalantzarik gabe, gu geu ere masa horien artean geunden. Bien bitartean, VdO, atsegin nahi izan duen abangoardia teoriko feministaren aldetik presio testuinguruan gatibu aurkitu izan delarik, batera eta bestera ibiltzera derrigortua egon da. Modu arbitrarioan hautatutako problematika baten inguruan BAMren batasun oraino ahula likidatzera dei egin eta mugarria taktika-planak berehala kontsideratzen ez zuen auzi batean ezarri zuen. Desberdintasunak agerikoak dira.

VdO alde batera utzita, haiekiko polemikak funtsean argituta duaudela uste baitugu eta, hortaz, ez ditugu berpiztu nahi, gure hurbilpen kritikoa neurri handian autokritika dela argi eta garbi ikus daiteke —oroi dezagun, horixe dela, hain zuzen, dokumentuaren helburu nagusia—; dagoeneko, komunismoaren birsorkuntza ideologikoa justifikatzen duten oinarri teorikoen eta hura abian jartzeko betekizunen arteko barne-lotura islatu dugu. Beraz, argi dago BIaren bihotzean jositako teoriaren eta praktikaren arteko lotura, Zikloaren Balantze integrala bere baitan bilduriko jarduera intrateoriko moduan bakartzen ez duena eta, aitzitik, bere hedatze politiko planifikatuaren epizentro gisa kokatzen duena. Horrela, bada, hemen jaso nahi dugun ildoaren emaitzen berri izateko asmoa eduki duen edonork parada izan du ikusteko zelan urteetan zehar Balantzearen fruitu bezala garatzen aritu den diskurtso gorenak, iniziatiba propioz, eragite-marko independentea sortu duen, abangoardiako alderdi-aurreko mugimendu edo mugimendu pre-partidario moduan. Oraindik ere norbanakoen bateratze intersubjektiboaren eta erlazio sozial objektiboaren arteko estadio igarokor bezala, mugimendu horrek lurzoru soziala adierazten du, ideologiak errotzeko aurkitzen duen espazio politikoa. Beste hitz batzuekin horri abangoardia marxista-leninistaren erreferentearen eraikuntza deitu izan zaio. Lehen zirkuluetan sakabanatuta zegoen mugimendu germinal honen zereginak zentralizatzen dituen dituen Komitearen (BAK) eta aldizkariaren (Línea Proletaria) sorrera xumea izanagatik ere, bada BIaren ibilbideko jazoera garrantzitsua. Izan ere, birsorkuntza ideologikoak exijitzen duen helburu estrategikoak —hemen abangoardiaren erreferentearen sorrerak berak posizio nabarmena duelarik—, oraindik ere, potentzia handiagoarekin garatzeko ahalmentzen du komunismo iraultzailea.

Guri dagokigunean, denbora luze honetan agerian egon ez izanaren arrazoiak nahiko argi utzi ditugu; hortaz, gure egonleku politikoaz bere buruari galdetzen zioten horiek hemen topa dezakete bilatzen zebiltzan erantzuna. Gure berehalako etorkizunaz jakin nahi dutenentzat, argi dago gure asmoa mugimendu sozial berri hori elikatzea besterik ez dela, Alderdi Komunista kontsideratu ezin bada ere, egun, Birsorkuntzaren Aldeko Mugimendu formarekin komunisten arteko bateratze inter-subjektibo soila izateari utzi ahal izateko puntura iristeko bidean dagoena. Gure ekarpenak, orduan, mugimendu horren garapen intentsibo eta estentsiboan lagundu nahi du. Hau guztiau kontuan izanik, abenduaren 31 urrun hartan jaio zen Kimetz haren eta hemen erabat gazteberrituta agertzen den honen arteko edozein antzekotasun kasualitate hutsa da. Zalantzarik gabe, gure izenak ibilbide luze honetan bere gain pilatu duen ondarearekin hausten dugu. Hala ere, bada ibilbide honetan zerbait, jasotzeaz gain, harrotasun osoz errebindikatzen duguna: zehazki zaharra-denarekin haustera ausartze hori, lupezturik segitzea ekidin duen nahimena, putzutik aldentzera eraman gaituena. Zertan datza, bada, askatasuna nahimenean ez bada? Norbere halabeharraren erabateko onarpena makineria sadiko kapitalistak gure gain ezartzen duen ezaugarria da. Errebisionismoa, bere irudi propiora, proletarioa komunismoaren funtzionario hotz bilkatzen ahalegintzen da, kartel jartzaile diziplinatua edota, asko jota, sindikalista sutsua, zeinarentzat iraultza jarduera-zirkulu esklusiboa gogo handiz onartzeko fetitxea baino ez den, hori bai, bandera gorria —edo nazionala, kasuan kasu— indar handiz jasoz. Inolako halabeharrik onartzeari uko egiteak, norbere gaitasunen garapenerako unibertsalki gai diren norbanako osoen gizakigintzak, kondenatzen gaituen makineria burgesarekin haustea behar du. Baina, horretarako, bere ezkutuko agentearekin, errebisionismoarekin, gauza bera egitera ausartzea ezinbestekoa da. Horren adibide apropos gisa, Kimetz-ek, euskal beharginean euskal eta behargin errepublika defendatzera bultzatzen zuen partikulartasun-biltzea ikusiz jaio eta hazi izanagatik, konprenitu du posible den emantzipazio bakarra dela kapitalismoak izatera behartu gaituen hori izateari uztean datzana: euskal zein behargin izateari uztean, hain zuzen ere. Soilik orduan, ordena kriminal honen lur antzua irauliz, elkarbiltzea nahimenaren eta arrazionaltasunaren artekoa baino ez izatean, erein ahal izango ditugu askatasunaren kimetz berriak.


Gora internazionalismo proletarioa!

Komunismoaren birsorkuntza ideologiko eta politikoaren alde!

Kimetz hil da! Bizi bedi Kimetz!








Notak: